Historia Parafii
Historia parafii w Koszycach, budynku kościoła ściśle powiązana jest z historią miejscowości Koszyce.
źródło: www.koszyce.gmina.pl
Pierwsze źródłowe informacje o Koszycach pochodzą z danych dotyczących świętopietrza z roku 1328, gdzie odnotowane jest: ,,Świętopietrze oddawane było wspólnie przez parafię Witów –Koszyce”
Przełom w źródłach pisanych następuje w 1374 roku. W tym to roku ma miejsce lokacja miasta Koszyce na prawie magdeburskim, dokonana przez Elżbietę Łokietkównę, wdowę po królu węgierskim Karolu Robercie Andegaweńskim, która w czasie panowania jej syna Ludwika Węgierskiego na tronie węgierskim i polskim pełniła w tym czasie w Polsce funkcję regentki.
Nadając miastu Koszyce prawa magdeburskie oznaczałoby, że Koszyce były już wcześniej rozwiniętym miastem. Wydany przez Elżbietę przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim mógł być z jednej strony potwierdzeniem , z drugiej zaś strony rozszerzeniem dawnego. Królowa Elżbieta lokując Koszyce ustanowiła cotygodniowe targi w poniedziałki. Po lokacji Koszyce stały się miastem królewskim, czyli miastem państwowym.
Po upływie 47 lat od nadania aktu lokacyjnego na prawie magdeburskim w 1421 roku Koszyce otrzymały drugi akt lokacyjny na prawie magdeburskim. W tym to roku Władysław Jagiełło, mąż Jadwigi – wnuczki – Elżbiety Łokietkówny przenosi miasto Koszyce z prawa polskiego na prawo magdeburskie, nadając immunitet sądowniczy, ustanawia jarmark w dniu św. Magdaleny ( 22 VII), trwający 8 dni i wolne targi we wtorki. Trudno obecnie dać jednoznaczną odpowiedź na pytanie – dlaczego Koszyce otrzymały dwa akty lokacyjne na prawie magdeburskim. Uwzględniane są dwie wersje. Pierwsza zakłada, że dokument z 1374 roku mógł zaginąć i należało ponowić. Druga wersja wynika z faktu, że akt lokacyjny nie był nadany przez głowę koronowaną, tylko przez regentkę. Pewne jest, że Koszyce otrzymały dwa akty lokacyjne na prawie magdeburskim. Jeden nadany przez Elżbietę Łokietkównę 26 czerwca 1374 roku, drugi przez Władysława Jagiełłę 4 kwietnia 1421r.
Następuje bardzo szybki rozwój Koszyc. Istotny wpływ na to, oprócz wprowadzonego prawa magdeburskiego sprzyjającego rozwojowi, miały przebiegające szlaki handlowe:
- tzw. Trakt królewski Kraków-Sandomierz
- Trakt kijowski Kraków-Sandomierz – Lublin – Kijów (tzw. „Droga Ruska”)
- Szlak Jagielloński – Kraków – Lublin - Wilno
- rzeczny wzdłuż Wisły. W miejscowości Morsko obok Koszyc znajdował się piąty co do wielkości port rzeczny, skąd spławiano sól z Bochni, zboże, drewno.
Koszyce jako miasto posiadały herb, rynek oraz ratusz. Rynek prostokątny o pow. 2212m², z naroży którego odchodziły uliczki ( układ ten został zachowany). Pierwsze zapiski pochodzą z 1428r. Istniało również przedmieście Koszyce zwane Jawiczowice, wjazd do Koszyc od strony Sandomierza – pierwsze źródła zapisane na ten temat pochodzą z 1521r.
Herb był elementem prawno-ustrojowym miasta i figurował na pieczęci miasta. Nie znana jest procedura i data nadania herbów. Według prof. M. Gumowskiego Koszyce posiadały dwa herby. Pierwszym były dwa koszyczki na niebieskim polu. W drugim herbie na niebieskim polu umieszczona jest postać św. Stanisława z Szczepanowa w złocistych szatach. Pierwsza wzmianka o ratuszu pochodzi z 1564r.
Informacja o kościele parafialnym pojawia się w latach 1470-1480 pod wezwaniem św. Marii Magdaleny – jako kościół filialny w stosunku do kościoła w Witowie. Pozostał on filią parafii Witów do końca XVIII w.
W początkowym okresie po wprowadzeniu prawa magdeburskiego władzę w imieniu Króla sprawował mianowany Wójt, natomiast władza sądownicza należała do wójta i dwóch powoływanych ławników. Źródła z 1382 roku mówią, że władzę w Koszycach sprawował Wójt Paweł, a źródła z 1412 roku wymieniają Wojciecha , sołtysa z Jawiszowic, który pełnił funkcję ławnika. Wraz z rozwojem miasta pojawiają się rajcowie. Pierwsza informacja o koszyckich rajcach pochodzi z 1399 roku. Z biegiem czasu władza wójta zostaje zastąpiona władzą burmistrza i radą miasta. Uprawnienia rady miasta były bardzo duże, mogła między innymi uchwalać statuty dla cechów, które były później zatwierdzane przez króla.
Koszyce należały do miast o obliczu rzemieślniczo-handlowym. Według rejestru z końca XVII wieku w mieście było 70 rzemieślników, 12 przekupniów a 46 osób zajmowało się rolnictwem. W tym czasie w Proszowicach było 56 rzemieślników. Świadczy to o szybkim rozwoju Koszyc, które posiadały swoją miarę tj. ,,1 korzec koszycki” równy ¼ korca krakowskiego.( 1 korzec żyta – 55 kg, pszenny – 57 kg). W Koszycach znajdowała się szkoła parafialna. Pierwsze źródła pochodzą z 1437 roku, a zapis z 1439 roku mówi o Michale rektorze szkoły. W mieście od strony Krakowa znajdował się szpital z kaplicą św. Krzyża, który był jednocześnie przytułkiem dla osób starych i bezdomnych.
W Koszycach istniały dwa bractwa: bractwo Literackie, do którego należeli ludzie umiejący czytać i pisać tzw. Elita oraz bractwo św. Anny założone przez plebana Mielewskiego i obywateli Koszyckich w 1623r.
Na uwagę zasługują osobowości pochodzące z Koszyc. Do nich należą: Jan z Koszyczek (Koszyc), który żył w końcu XV w i w I połowie XVI w – pierwszy tłumacz prozy powieściowej oraz Jakub Grzywna – lekarz, profesor. Około 1520 roku przeniósł się z Krakowa do Koszyc, gdzie objął stanowisko lekarza. Zmarł w Koszycach jesienią 1531r.
Od XVII w następuje zmierzch miast Małopolski w tym i Koszyc. Przychodzą rozbiory, wojny napoleońskie( Koszyce były w granicach Księstwa Warszawskiego) i ważne dla Koszyc powstanie styczniowe w 1863r, gdzie Koszyce stały się terenem przepraw oddziałów i przerzutów broni, a mieszkańcy sprzymierzeńcami powstańców. Po stłumieniu powstania rozpoczęły się dotkliwe represje ze strony cara, który przez Komitet Urządzający Królestwa 1 czerwca 1869 roku odebrał Koszycom i kilkudziesięciu innym miastom prawa miejskie.
Historia Parafii i budynku kościoła w Koszycach
- Pierwsze zapiski o Parafii Witów-Koszyce z 1328 roku, czyli jeszcze przed lokacją miasta.
- Z chwilą powstania miasta w 1374 r. wybudowano kościół, który był kościołem filialnym Witowa.
- 1440 r. – z fundacji Jana Długosza powstaje kościół św. Marii Magdaleny, który przed rokiem 1582 ulega zniszczeniu; od tego czasu mieszkańcom służy kaplica przyszpitalna św. Krzyża.
- Następny kościół powstaje w latach 1582-1595, o czym wspomina w czasie wizytacji Kardynał Jerzy Radziwiłł; działała przy nim szkoła i bractwa: Literackie św. Anny i Szkaplerzne
- Kościół pod wezwaniem Św. Mikołaja i Św. Marii Magdaleny istniał jako filia kościoła Witowskiego, który posiadał 3 dzwony. Obok kościoła znajdowała się figura M.B. Oswobodzicielki.
- 1610 r. – zapiski z wizytacji bp. Piotra Tylickiego potwierdzają istnienie kościoła drewnianego św. Marii Magdaleny z wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego w tęczy; kościół ten posiadać miał 7 ołtarzy.
- 1618 r. – Biskup Marcin Łyszkowski potwierdza istnienie kościoła drewnianego, filialnego pod wezwaniem św. Mikołaja, Św. Stanisława i św. Marii Magdaleny, mający 7 ołtarzy: Św. Anny, Św. Franciszka, M.B. Bolesnej, św. Stanisława, Zwiastowania NMP oraz Św. Mikołaja.
- Do 1660 rok kościół ten został zniszczony przez Szwedów i Kozaków.
- 1769 – rozdział parafii; powstaje nowy kościół pod wezwaniem Św. Marii Magdaleny
- 1791 r. – w wyniku pożaru całkowitemu zniszczeniu ulega dopiero co powstały budynek; zostaje zakupiony kościół z Rudki z parafii Radłów
- 25.04.1815 – powstanie Parafii Koszyce erygowana przez Biskupa Wojciecha Górskiego
- 17 maja 1880 r. – Nowa katastrofa – pożar kościoła
- 1881-1887 – powstanie nowego, aktualnie stojącego, murowanego budynku kościoła
- 22 maja 1887 r. – konsekracja kościoła przez Biskupa Kieleckiego Tomasz Teofila Kulińskiego
- 01.01.2016 r. – pożar plebanii w Koszycach
Informacje dodatkowe o aktualnym wyglądzie kościoła
a. Prezbiterium oddzielone jest od nawy arkadą.
b. W głównym ołtarzu jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w z pierwszej połowy XVII wieku.
c. Na zasuwie obraz Patronki Parafii Św. Marii Magdaleny.
d. W ołtarzu bocznym obraz przedstawiający męczeństwo Św. Stanisława Biskupa, Patrona Miasta Koszyce z I. połowy XVI wieku.